Οι προλετάριοι όλων των χωρών να ενωθούν ή να μην ενωθούν;

του Οδυσσέα Αϊβαλή | 05.12.2013
αναδημοσίευση από RedNotebook.gr

Το εθνικό αίσθημα και οι εκμεταλλευόμενοι.

Το εθνι­κό αί­σθη­μα σή­με­ρα μπο­ρεί να έχει προ­ο­δευ­τι­κή μορφή ή οδη­γεί στον εθνι­κι­σμό; Ο ελ­λη­νι­κός εθνι­κι­σμός είναι εθνι­κι­σμός των κα­τα­πιε­σμέ­νων; Δη­λα­δή η ελ­λη­νι­κή αστι­κή τάξη είναι κυ­ρί­αρ­χη ή υπο­τε­λής; Κερ­δί­ζει ή χάνει μέσα στην κρίση; Αν η εθνι­κή στρα­τη­γι­κή είναι τα Μνη­μό­νια; Υπάρ­χει σή­με­ρα πεδίο ανά­πτυ­ξης εθνι­κών-απε­λευ­θε­ρω­τι­κών αγώ­νων; Οι εθνι­κές επι­λο­γές της Αρι­στε­ράς στο πα­ρελ­θόν οδή­γη­σαν σε νίκες ή σε ήττες;

Ξε­κι­νώ­ντας από το τε­λευ­ταίο ερώ­τη­μα, αξί­ζει να δούμε εν συ­ντο­μία τα πα­ρα­δείγ­μα­τα της αρι­στε­ράς στην Γαλ­λία και στην Ιτα­λία, εκεί δη­λα­δή όπου η αρι­στε­ρά επέ­λε­ξε τη στρα­τη­γι­κή της «εθνι­κής υπευ­θυ­νό­τη­τας» ως απά­ντη­ση στην οι­κο­νο­μι­κή κρίση της δε­κα­ε­τί­ας του 1970. 

Στην Ιτα­λία, λοι­πόν, και με τη στρα­τη­γι­κή του Ιστο­ρι­κού Συμ­βι­βα­σμού, το Ιτα­λι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα «ανέ­λα­βε τις ευ­θύ­νες του» απέ­να­ντι στο έθνος, προ­κει­μέ­νου να αντι­με­τω­πί­σει την οι­κο­νο­μι­κή κρίση και τον υπαρ­κτό κίν­δυ­νο που αντι­προ­σώ­πευε η δεξιά τρο­μο­κρα­τία. Βά­ζο­ντας ως πρώτο το εθνι­κό συμ­φέ­ρον, το ιτα­λι­κό Κ.Κ. έγινε ο εγ­γυ­η­τής ενός ευ­τε­λι­σμέ­νου πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος και των οι­κο­νο­μι­κών προ­τε­ραιο­τή­των της ιτα­λι­κής αστι­κής τάξης. Η «κόκ­κι­νη λι­τό­τη­τα», η νο­μι­μο­ποί­η­ση δη­λα­δή της λι­τό­τη­τας από την ιτα­λι­κή αρι­στε­ρά για την «εθνι­κή σω­τη­ρία», δεν είχε κα­νέ­να όφε­λος για την ερ­γα­τι­κή τάξη. Αντί­θε­τα, η ίδια άρ­χι­σε έκτο­τε να χάνει όσα είχε κερ­δί­σει με τους αγώ­νες της όλο το προη­γού­με­νο διά­στη­μα. 

Ένα δεύ­τε­ρο πα­ρά­δειγ­μα αρι­στε­ράς «εθνι­κών προ­δια­γρα­φών» είναι η συ­νερ­γα­σία του Σο­σια­λι­στι­κού και του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος στη Γαλ­λία, με­τα­ξύ 1981 και 1984. Την εποχή αυτή εφαρ­μό­στη­κε μια στρα­τη­γι­κή με εθνι­κή απεύ­θυν­ση, με στοι­χεία κρα­τι­σμού και κυ­βερ­νη­τι­σμού. Υπο­τι­μή­θη­κε η αντί­θε­ση κε­φα­λαί­ου και ερ­γα­σί­ας, ενώ στο επί­κε­ντρο βρέ­θη­κε η πρό­ο­δος της εθνι­κής οι­κο­νο­μί­ας, με ένα είδος οι­κο­νο­μι­κού εθνι­κι­σμού («να πα­ρά­γου­με γαλ­λι­κά / να αγο­ρά­ζου­με γαλ­λι­κά») χωρίς αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κά προ­τάγ­μα­τα. Οι πο­λι­τι­κές επι­λο­γές της γαλ­λι­κής και της ιτα­λι­κής αρι­στε­ράς οδή­γη­σαν τε­λι­κά στην ήττα των αρι­στε­ρών κυ­βερ­νη­τι­κών πα­ρεμ­βά­σε­ων και των αντί­στοι­χων ερ­γα­τι­κών τά­ξε­ων, αφού δε μπό­ρε­σαν να εν­σω­μα­τώ­σουν στοι­χεία ρι­ζι­κού κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού [1].

Εθνι­κό αί­σθη­μα και ελ­λη­νι­κή αστι­κή τάξη

Η ελ­λη­νι­κή αστι­κή τάξη, όντας από τις πιο πρω­το­πό­ρες σε ευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο όσον αφορά την επί­θε­ση της στην ερ­γα­σία ώστε να ανα­κάμ­ψει η κερ­δο­φο­ρία του κε­φα­λαί­ου, δεί­χνει τον δρόμο για το σύ­νο­λο των ευ­ρω­παϊ­κών αστι­κών τά­ξε­ων. Η υιο­θέ­τη­ση εθνι­κών αι­σθη­μά­των από τις εκ­με­ταλ­λευό­με­νες τά­ξεις, με την προ­τρο­πή μά­λι­στα της αρι­στε­ράς, συχνά οδη­γεί έξω από το πεδίο της τα­ξι­κής πάλης. Τι κά­νου­με, για πα­ρά­δειγ­μα, με τους με­τα­νά­στες ερ­γά­τες γης στη Μα­νω­λά­δα; Και τι λέμε στους γερ­μα­νούς ενοι­κια­ζό­με­νους ερ­γα­ζό­με­νους των one euro jobs; Τι εί­δους συμ­μα­χία μπο­ρεί να προ­κύ­ψει με τους έλ­λη­νες ερ­γο­δό­τες που πυ­ρο­βο­λούν με­τα­νά­στες και έλ­λη­νες ερ­γα­ζό­με­νους επει­δή διεκ­δι­κούν τα δε­δου­λευ­μέ­να τους; 

Τά­ξεις, κρά­τος, έθνος

Αν μία από τις μορ­φές με τις οποί­ες εμ­φα­νί­ζε­ται η αστι­κή τα­ξι­κή εξου­σία είναι το κρά­τος, είναι το κρά­τος που κα­τα­σκευά­ζει μια ιστο­ρία και ένα έδα­φος: το έθνος είναι η εδα­φι­κο­ποί­η­ση μιας ιστο­ρί­ας κα­τα­σκευα­σμέ­νης και η ιστο­ρι­κο­ποί­η­ση ενός εδά­φους. Στη συ­ντη­ρη­τι­κή της εκ­δο­χή, η συ­γκρό­τη­ση αυτή έχει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά φυ­λε­τι­κά. Υπάρ­χει κά­ποια φυλή που είναι ιστο­ρι­κά ξε­χω­ρι­στή, άρα ανώ­τε­ρη από τις υπό­λοι­πες, που έχει κα­θα­ρό­τη­τα και πα­ρά­γει ένα λαό που εν­σαρ­κώ­νει στην εκά­στο­τε συ­γκυ­ρία τη φυλή. Το ιδε­ο­λο­γι­κό αυτό υπο­σύ­νο­λο ανα­πα­ρά­γει και συγ­χω­νεύ­ει έτσι το ρα­τσι­σμό με τον εθνι­κι­σμό [2]. 

Επι­πλέ­ον, οι μη­χα­νι­σμοί δια­δα­σκα­λί­ας της γλώσ­σας και της ιστο­ρί­ας, και οι κρα­τι­κοί μη­χα­νι­σμοί στο σύ­νο­λό τους, εντάσ­σουν το άτομο ως πο­λί­τη μέσα σε αυτό το πλαί­σιο, απο­τε­λώ­ντας έτσι τους κύ­ριους ιδε­ο­λο­γι­κούς μη­χα­νι­σμούς που δη­μιουρ­γούν την εθνι­κή ταυ­τό­τη­τα και, συμ­με­τρι­κά, την εθνι­κή εχθρό­τη­τα. Οι κα­θη­με­ρι­νές βιω­μέ­νες δρά­σεις στο πλαί­σιο αυτών των μη­χα­νι­σμών, δί­νουν την αί­σθη­ση της έντα­ξης σε μια κοι­νό­τη­τα με κοινό συμ­φέ­ρον: «εί­μα­στε στην ίδια βάρκα, επο­μέ­νως όλοι μαζί θα αντι­με­τω­πί­σου­με την κρίση». Το πρό­βλη­μα, λοι­πόν, η απει­λή, και σε τε­λι­κή ανά­λυ­ση ο εχθρός, είναι οι ξένοι, που στη ση­με­ρι­νή συ­γκυ­ρία, παίρ­νουν δύο μορ­φές: αφε­νός πρό­κει­ται για τους ξέ­νους ως ιμπε­ρια­λι­στές και, αφε­τέ­ρου, για τους ξέ­νους ως με­τα­νά­στες. Αυτό είναι το δί­πο­λο Έλ­λη­νες-ξέ­νοι που κινεί την ιστο­ρία. 

Όπως κάθε ιδε­ο­λο­γία, έτσι και η εθνι­κή ιδε­ο­λο­γία έχει πάντα υλική υπό­στα­ση: δεν είναι μόνο ιδέες, αλλά και πρα­κτι­κές, που εγ­χα­ράσ­σο­νται στα άτομα και εκ­φρά­ζο­νται στην κα­θη­με­ρι­νή δράση τους μέσα. Με αυτόν τον τρόπο οι ιδε­ο­λο­γι­κοί μη­χα­νι­σμοί του κρά­τους απο­τε­λούν κα­θο­ρι­στι­κό στοι­χείο για την ανα­πα­ρα­γω­γή της κα­πι­τα­λι­στι­κής κυ­ριαρ­χί­ας μέσα από τη διαρ­κή προ­βο­λή, δι­δα­χή και επι­βε­βαί­ω­ση ιδε­ο­λο­γη­μά­των [3].

Απο­τέ­λε­σμα της επί­δρα­σης των ιδε­ο­λο­γι­κών μη­χα­νι­σμών είναι η πε­ποί­θη­ση ότι το έθνος απο­τε­λεί πρω­ταρ­χι­κή ενό­τη­τα, που υπερ­βαί­νει όλες τις διαι­ρέ­σεις μέσα στην κοι­νω­νία. Ότι έχει αξίες και συμ­φέ­ρο­ντα τα οποία προη­γού­νται όλων των άλλων αξιών και συμ­φε­ρό­ντων, όλων των τα­ξι­κών διαι­ρέ­σε­ων της κοι­νω­νί­ας. Έτσι σφυ­ηρ­λα­τεί­ται η ιδε­ο­λο­γία της εθνι­κής ενό­τη­τας και του εθνι­κού συμ­φέ­ρο­ντος, που ταυ­τί­ζε­ται με το συμ­φέ­ρον της (εθνι­κής) κυ­ρί­αρ­χης τάξης. Για την εθνι­κή ιδε­ο­λο­γία, το έθνος είναι η θρη­σκεία της αγά­πης για όσους ανή­κουν σε αυτό. Όμως η ίδια θρη­σκεία αντι­με­τω­πί­ζει με σκλη­ρό­τη­τα και μι­σαλ­λο­δο­ξία τους αλ­λό­θρη­σκους, δη­λα­δή τους ξέ­νους. Το έθνος δεν υπάρ­χει χωρίς το αμυ­ντι­κό μίσος του πα­τριώ­τη που, ανά­λο­γα με την ιστο­ρι­κή συ­γκυ­ρία, με­τα­τρέ­πε­ται σε μίσος του εθνι­κι­στή [4].

Στο μέτρο που ανα­γνω­ρί­ζου­με τους τα­ξι­κούς και κοι­νω­νι­κούς αγώ­νες ως κι­νη­τή­ρια δύ­να­μη της ιστο­ρί­ας, δεν θα μπο­ρού­σα­με να μην θέ­του­με την πο­λι­τι­κή, δη­λα­δή την τα­ξι­κή σύ­γκρου­ση, στο κέ­ντρο κάθε ερ­μη­νευ­τι­κής προ­σπά­θειας. Η αρι­στε­ρά απαι­τεί­ται να σκέ­φτε­ται και να δρα διε­θνι­στι­κά, δη­λα­δή πρω­τί­στως απέ­να­ντι στο «εθνι­κά δικό της» κρά­τος και το «εθνι­κά δικό της» κε­φά­λαιο, και να ανα­δει­κνύ­ει υπε­ρε­θνι­κές λύ­σεις για υπε­ρε­θνι­κά προ­βλή­μα­τα. Μια διε­θνι­στι­κή πα­ρέμ­βα­ση δεν υπο­τι­μά τη ση­μα­σία του εθνι­κού κρά­τους και των εθνι­κών αι­σθη­μά­των, αντι­λαμ­βά­νε­ται όμως ότι ο βα­σι­κός αντί­πα­λος είναι η «δική μας» αστι­κή τάξη. Η διε­θνής επί­θε­ση του κε­φα­λαί­ου προ­ϋ­πο­θέ­τει μια διε­θνή δράση των ερ­γα­ζό­με­νων, και γι΄ αυτό και τα ανά­λο­γα «αι­σθή­μα­τα». Αν οι εθνι­κές απα­ντή­σεις της δε­κα­ε­τί­ας του 1970 ήταν μια φορά λάθος, σή­με­ρα δεν υφί­στα­νται τέ­τοιες σε ακόμη με­γα­λύ­τε­ρο βαθμό [5].

______________
Ση­μειώ­σεις

1. Χρή­στος Λά­σκος & Ευ­κλεί­δης Τσα­κα­λώ­τος (2011), Χωρίς επι­στρο­φή,Αθήνα: ΚΨΜ.
2. Γιάν­νης Μη­λιός (2012). Η έν­νοια της ηγε­μο­νί­ας. Μια πρώτη προ­σέγ­γι­ση στη
με­τε­κλο­γι­κή συ­γκυ­ρία, Θέ­σεις, τεύ­χος 121.
3. Ό.π.
4. Ηλίας Ιω­α­κεί­μο­γλου, Ένας άγριος την 28η Οκτω­βρί­ου, Red Notebook[http://​rednotebook.​gr/​details.​php?​id=7312]
5. Λά­σκος & Τσα­κα­λώ­τος, ό.π.

- δείτε και στο: http://rproject.gr/article/oi-proletarioi-olon-ton-horon-na-enothoyn-i-na-min-enothoyn#sthash.QJO9jeKh.dpuf